arrow_back Mavzular ro'yxatiga

02 Xavfli Havolalar

Mavzu progressi

0%
0/2 qism tugatildi

menu_book Nazariy Qism - 02 Xavfli Havolalar nazariyasi

Xavfli havolalar

Havola nima?

Havola (link) - bu internet sahifasiga o’tish uchun ishlatiladigan manzil. Havolalar xavfsiz yoki xavfli bo’lishi mumkin.

Xavfsiz va xavfli havolalar

Xavfsiz havolalar:

  • https://www.google.com
  • https://www.facebook.com
  • https://www.youtube.com

Xavfli havolalar:

  • http://google.com (HTTPS yo’q)
  • https://g00gle.com (noto’g’ri yozilgan)
  • https://google.com.fake.com (soxta domen)

Havola tekshirish qoidalari

flowchart TD A[Havolani ko'rish] --> B{HTTPS bor mi?} B -->|Ha| C[Yaxshi belgi] B -->|Yo'q| D[Xavfli!] A --> E{Domen nomi to'g'rimi?} E -->|Ha| F[Yaxshi belgi] E -->|Yo'q| G[Xavfli!] A --> H{Spelling to'g'rimi?} H -->|Ha| I[Yaxshi belgi] H -->|Yo'q| J[Xavfli!] C --> K[Xavfsiz] F --> K I --> K D --> L[Xavfli] G --> L J --> L

HTTPS va HTTP farqi

HTTPS (Xavfsiz):

  • 🔒 Shifrlangan - ma’lumotlar himoyalangan
  • Ishonchli - tashkilot to’g’ri
  • 🛡️ Xavfsiz - ma’lumotlar o’g’irlanmaydi

HTTP (Xavfli):

  • 🔓 Shifrlanmagan - ma’lumotlar ochiq
  • Ishonchsiz - firibgar bo’lishi mumkin
  • ⚠️ Xavfli - ma’lumotlar o’g’irlanishi mumkin

Xavfli havola belgilari

1. HTTP havolalar

  • http://bank.com (HTTPS emas)
  • http://secure-site.com (xavfsiz emas)

2. Noto’g’ri yozilgan domenlar

  • g00gle.com (google emas)
  • facebo0k.com (facebook emas)
  • y0utube.com (youtube emas)

3. Soxta domenlar

  • google.com.fake.com
  • facebook.com.secure.net
  • bank.com.verify.org

4. Uzun va murakkab havolalar

  • https://very-long-complicated-url-with-many-words.com/secure/verify/account
  • https://random-characters-12345.com/check

Xavfsiz havola belgilari

1. HTTPS protokoli

  • https://www.google.com
  • https://www.facebook.com
  • https://www.youtube.com

2. Taniqli domen nomlari

  • google.com
  • facebook.com
  • youtube.com
  • amazon.com

3. Qisqa va tushunarli havolalar

  • https://www.google.com
  • https://www.facebook.com
  • https://www.youtube.com

Havola tekshirish usullari

1. Protokolnı tekshiring

  • https:// - xavfsiz
  • http:// - xavfli

2. Domen nomini tekshiring

  • google.com - to’g’ri
  • g00gle.com - noto’g’ri

3. Spelling ni tekshiring

  • facebook.com - to’g’ri
  • facebo0k.com - noto’g’ri

4. Havola uzunligini tekshiring

  • ✅ Qisqa va tushunarli
  • ❌ Uzun va murakkab

Xavfli havola misollari

Misol 1: HTTP havola

http://secure-bank.com 

Xavfli belgi: HTTP protokoli (HTTPS emas)

Misol 2: Noto’g’ri yozilgan

https://g00gle.com 

Xavfli belgi: “google” noto’g’ri yozilgan

Misol 3: Soxta domen

https://google.com.secure.net 

Xavfli belgi: Soxta domen qo’shilgan

Misol 4: Uzun havola

https://very-long-complicated-url-with-many-words.com/secure/verify/account/login 

Xavfli belgi: Juda uzun va murakkab

Xavfsizlik tekshiruvi

flowchart TD A[Havola keldi] --> B{HTTPS bor mi?} B -->|Ha| C[Domen to'g'rimi?] B -->|Yo'q| D[Xavfli! O'chiring] C -->|Ha| E[Spelling to'g'rimi?] C -->|Yo'q| F[Xavfli! O'chiring] E -->|Ha| G[Xavfsiz havola] E -->|Yo'q| H[Xavfli! O'chiring] G --> I[Bosing] D --> J[O'chiring] F --> J H --> J

Xotira uchun qisqacha:

🔗 Havola - internet sahifasiga o’tish yo’li
🔒 HTTPS - xavfsiz protokol
🔓 HTTP - xavfli protokol
Taniqli domen - google.com, facebook.com
Soxta domen - google.com.fake.com
⚠️ Noto’g’ri yozilgan - g00gle.com
🚫 Noma’lum havolalar - bosmang!

Natija

Xavfli havolalarni tanib olish muhim. HTTPS ni tekshiring, domen nomini to’g’ri yozilganini ko’ring va noma’lum havolalarni bosmang. Bu sizni xavfli saytlardan himoya qiladi!

quiz Qisqa Test - 02 Xavfli Havolalar testi

Test haqida:

arrow_back Oldingi mavzu: 01 Phishing Tushunchasi Keyingi mavzu: 03 Phishing Belgilari arrow_forward